Anemi (Kansızlık) Nedir ve Nasıl Oluşur?
Kırmızı kan hücreleri (Eritrosit), vücudumuzda oksijeni taşır. Anemi (Kansızlık), vücudumuzun ihtiyacı olan oksijeni taşıyan kırmızı kan hücre yoğunluğunun azalmasıdır. Kırmızı kan hücreleri, vücudumuzda kemik iliği adını verdiğimiz, bazı kemiklerin içerisinde bulunan bölümlerde üretilir. Aneminin kanser hastalarında kan kaybı, kemik iliğinin kanser ile infiltrasyonu, radyoterapi, yetersiz beslenme gibi pek çok nedeni vardır, bu yazımızda kemoterapi tedavisinin yan etkisi olarak ortaya çıkan anemiden bahsedilecektir.
Kırmızı kan hücrelerinin, ortalama yaşam süresi 120 gündür ve kemoterapi yan etkisine bağlı anemi oluşması için uzun süre geçmesi gerekir. Anemi tanısı koyabilmemiz için tam kan sayımı (TKS, CBC (complete blood count), hemogram) yapılması gerekir. TKS da, kırmızı kan hücrelerinde oksijen taşıyan kısım olan hemoglobin ve kırmızı kan hücrelerinin kan hacmine oranı olan hemotokrite bakılarak anemi tanısı konabilir. Hemoglobinin (Hgb) normal değeri; kadın = 12–16 g/dL Erkek = 14–18 g/dL dir. Hemoglobindeki düşüş seviyesine göre anemi ciddiyeti derecelendirilebilir.
Tablo 1. Dünya Sağlık Örgütüne Göre Anemi Ciddiyeti Derecelendirilmesi
Derece | Hemoglobin düzeyi g/dL |
0 Normal |
|
Hemoglobin normal sınırlarda
|
(kadın = 12–16 g/dL Erkek = 14–18 g/dL) |
1 Hafif |
|
2 Orta |
|
3 Ciddi/Şiddetli |
|
Tablo 2. ABD. Ulusal Kanser Enstitüsünün Anemi Ciddiyeti Derecelendirilmesi
Derece | Skala (Hemoglobin düzeyi g/dL) |
1 (Hafif) | 10- Normal limitin altında |
2 (Orta) | 8-˂10 |
3 (Ciddi) | 6.5-˂8 |
4 (Yaşamı Tehdit eden) | Yaşamı tehdit eden |
5 (Ölüm) | Ölüm |
Anemi Belirtileri Nelerdir?
*Vücudumuzyeteri kadar oksijeni alamazsa, kalbimiz çalışırken zorlanır. Bu durumda kalbiniz daha hızlı atıyor ya da çarpıyor gibi hissedebilirsiniz.
* Baş dönmesi, baş ağrısı, bayılma,
* Sersemlik hissi,
* Güçsüzlük, yorgunluk, halsizlik,
* Bulantı, kusma, iştahsızlık,
* Nefes darlığı
* Vücut ısısında düşme,
* Cildimizde, konjonktivalar da solukluk gibi bulgular verebilir.
Anemi Yönetimi
1)Bol bol dinleniniz: Hergeceen az 8saatuyumayaçalışınız. Gün boyunca da kısa uyumalar yapabilirisiniz. 1 saatten kısa kestirmeler en iyisidir, çok fazla yatak istirahati olursa kendinizi daha güçsüz hissedebilirsiniz.
2)Aktivitelerinizi kısıtlayınız: Sizin için en önemli olan aktiviteleri yapınız. Aktiviteleriniz ile dinlenmenizi dengelemeniz gerekir. Her gün yapılacak kısa yürüyüşler ve biraz egzersiz daha iyi hissetmenizi sağlayabilir.
3)Yardım alınız: Ailenizden ya da arkadaşlarınızdan yardım alabilirsiniz. Çocuklarınızın bakımı, alışveriş, temizlik ve ya yaparken yorulduğunuz işlerin yapımı için yardım alınız.
4)İyi ve dengeli besleniniz: Vücudunuzun ihtiyacı olan kalori ve proteinleri içeren yiyecekler seçiniz. Proteinler, kanser tedavisi nedeniyle zarar gören dokularınızın yenilenmesini artırırken, kalori ise kilo kaybını önler. Daha yüksek protein alımı için et ve yumurta iyi seçenek olabilir. Demir oranı yüksek yiyeceklere ihtiyacınız olabilir. Kırmızı et, lahana, ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeler, pişmiş kuru fasulye iyi seçimler olabilir. Çoğu insanın günlük 8 bardak sıvıya ihtiyacı vardır. Su ve meyve suyunu sulandırılarak içilmesi iyi bir tercihtir. Kendiniz için doğru olan diyeti öğrenmek için hemşireniz, doktorunuz yada diyetisyeninizle görüşünüz.
5)Ayağa yavaşça kalkınız: Çok hızlı ayağa kalktığınız zaman baş dönmesi hissedebilirsiniz. Yatar durumdayken ayağa kalkmanız gerekiyorsa, ayağa kalkmadan önce oturarak biraz bekleyiniz.
Kemoterapi boyunca doktorunuz ya da hemşireniz düzenli kan sayımınızı yaptıracaktır. Kırmızı kan hücrelerinizin sayısı çok düşük ise kan transfüzyonu gerekebilir. Doktorunuz Kırmızı kan hücrelerinizin büyümesini hızlandırmak için ilaç, demir takviyesi veya vitamin önerebilir.
Aşağıdaki bulgularınız varsa doktorunuz ya da hemşirenizi arayınız; - Yorgunluk düzeyiniz değiştiyse ya da normalde yaptığınız faaliyetleri yapamaz hale geldiyseniz,
- Baş dönmeniz varsa ya da bayılacak gibi hissediyorsanız,
- Nefes darlığınız varsa,
- Kalbiniz çok hızlı atıyorsa ya da çarpıntı hissediyorsanız.
|
Buradaki metin genel bir bilgilendirme olup, hastalıklar değişkenlik gösterebileceğinden kişisel değerlendirme için uzmanınızla görüşününüz.